Παρασκευή 9 Μαΐου 2008

-Διονύσης Μ.: Πως ένας άντρας και μια γυναίκα, μπορούν να συνεννοηθούν, χωρίς να παρεξηγηθούν τα λόγια του ενός ή του άλλου;

- Εύκολα... Όσο εύκολα μπορούν να συνεννοηθούν δύο άτομα του ίδιου φύλου. Διαχωρισμός -σε επίπεδο συνεννόησης εν προκειμένω- των δύο φύλων σε αντίπαλα στρατόπεδα δείχνει μάλλον στερεοτυπική σκέψη. Αν τα όσα είπε η Μαντάμ ισχύουν σε ένα σημαντικό βαθμό, δηλαδή τον άντρα ας πούμε ότι το διακρίνει λειτουργικότητα και τη γυναίκα εκφραστικότητα, το πρόβλημα λύνεται εν τη γενέση του όταν η σκέψη των εκάστοτε συνομηλιτών δεν πάσχει από στερεοτυπισμό και υπάρχει θέληση μιας κάποιας επικάλυψης του γνωστικού κώδικα του καθενός απ'τον αντίστοιχο του άλλου. Η επικάλυψη αυτή ίσως δε γίνεται σε περιπτώσεις που τα άτομα προέρχονται από τελείως διαφορετικούς πολιτισμούς και γλώσσες, αλλά και πάλι είναι εφικτή στο μέτρο του δυνατού. Στη δυτική κουλτούρα, βέβαια, υπάρχει μια θεωρητική ισότητα, αλλά το πρόβλημα εμμένει εξαιτίας διαφόρων εντύπων που παράγουν ενα «λόγο» , ο οποίος αναφέρεται σε σύγχυση ρόλων και πόλεμο μεταξύ των φύλων.

Ας δούμε, όμως, πιο αναλυτικά το θέμα των ετεροφυλοφιλικών σχέσεων (με τη βοήθεια μιας έρευνας της Μ. Ηρακλείδου) :

Σύμφωνα με τον κοινωνικό κονστρουκτιβισμό -ο οποίος πρεσβεύει την ιδέα ότι οι όροι με τους οποίους ο κόσμος γίνεται κατανοητός είναι κοινωνικά κατασκευάσματα, προϊόντα ιστορικά τοποθετημένων συνδιαλλαγών μεταξύ των ανθρώπων- έχει φανεί ερευνητικά, ότι η πλειοψηφία αναφέρεται στα φύλα με στερεοτυπικούς όρους. Το σύνολο των χαρακτηριστικών, που αποδίδεται στους άνδρες,εκφράζεται με τον όρο λειτουργικότητα και στις γυναίκες με τον όρο εκφραστικότητα. Ο πρώτος όρος σχετίζεται κυρίως με την αντικειμενικότητα, τη δράση και μια κατεύθυνση, που εκτείνεται πέρα από το προσωπικό και υπερβαίνει την άμεση αλληλεπίδραση και ο δεύτερος κυρίως με τη συναισθηματική δεκτικότητα, την υποκειμενικότητα, την έμφαση στο προσωπικό και το ενδιαφέρον για τις ανάγκες των άλλων. Υιοθετώντας, όμως, μια κονστρουκτιβιστική προοπτική, τα 2 φύλα είναι διαφορετικά λόγω στερεοτυπικών αναπαραστάσεων της διαφοράς. Κατά την Unger είναι τόσο διαφορετικά όσο τα ίδια πιστεύουν και κατά την Bem οι διαφυλικές διαφορές είναι συνέπεια διαφορετικών πεποιθήσεων, για τους λόγους αυτών των διαφορών. Παράλληλα,έχει ειπωθεί από πολλούς ειδικούς, ότι η γυναίκα κατασκευάζεται ως άλλος σε σχέση με τον άντρα. Μια κατασκευή, που ευνοεί η δυτική κουλτούρα, θεμέλιο της οποίας ειναι η διπολική αντίθεση μεταξύ ανδρισμού και θηλυκότητας και η διαφορετική κοινωνική δύναμη, που κάθε πόλος συνεπάγεται. Σύμφωνα με τη Bem, είναι έντονος ο ρόλος της κοινωνίας, καθώς η διχοτόμηση του φύλου έχει σχέση με κάθε πλευρά της ζωής, ενώ η Ηall -παραφράζοντας τον Saussure- λέει ότι γνωρίζουμε τι σημαίνει «άνδρας», επειδή μπορούμε να τον αντιπαραθέσουμε στο αντιθετό του: τη γυναίκα. Απ’την άλλη -κατά τον Βrittan- μια καπιταλιστική κοινωνία δεν έχει ουσιαστικό λόγο να απαιτεί οριοθετήσεις μεταξύ των 2 φύλων. Κλείνοντας, μπορούμε να πούμε ότι στο σύγχρονο ιστορικό σκηνικό δημιουργείται η ανάγκη για ένα νέο «καθεστώς» αναπαράστασης των 2 φύλων, καθώς παρατηρείται μια σύγκλιση των ρόλων και κατ’επέκταση των προσωπικοτήτων των 2 φύλων.

Το πρόβλημα εν τέλει έγκειται στα εξής βασικά σημεία:
1) Στην ασυνέχεια και την αντιφατικότητα της κατηγορίας του φύλου (Unger) και στη σύνδεση της δύναμης και της επιθυμίας για τον «Άλλο» (Hollway). Η σχέση μεταξύ των 2 πόλων κάθε συνεχούς θυμίζει την άποψη του Derrida ότι μεταξύ διπολικών αντιθέσεων, όπως Εμείς/Αυτοί, ένας απ’τους 2 όρους κυβερνά τον άλλο.
2) Στο φόβο αλλοτρίωσης μέσα απ’την εμπλοκή με το άλλο φύλο, που εμφανίζεται ιδιαίτερα έντονος στους άνδρες. Η μεταμόρφωση της ανδρικής ταυτότητας φαίνεται κι απ’το παράδειγμα της ρομαντικής λογοτεχνίας (Giddens) , όπου το αμοιβαίο συναίσθημα δαμάζει τον άκαμπτο ανδρισμό του ήρωα και γίνεται ο κύριος οδηγός της κοινής τους ζωής.
3) Στο γεγονός ότι το κορίτσι «κατασκευάζεται», ως ασταθές και εξαρτημένο, λόγω του ελέγχου της σεξουαλικότητας απ’τα αγόρια (Hollway) . Τα αγόρια ελέγχουν τη φήμη των κοριτσιών και τα κορίτσια τοποθετούνται σε μια θέση άμυνας απέναντι στη σεξουαλική επιθετικότητα των αγοριών.
4) Παρουσιάζεται, επίσης, μια πιο προβληματική εικόνα του αγοριού, λόγω της διάκρισης ανάμεσα στον παραδοσιακό και το σύγχρονο ανδρικό ρόλο και τις πολλές αντιφάσεις ανάμεσα στον ορισμό του ανδρικού ρόλου και της τυπικής ανδρικής προσωπικότητας (Pleck) .
5) Eπιπρόσθετα, η αντιφατική συνύπαρξη ενός παραδοσιακού «λόγου» διαφοράς και ενός σύγχρονου «λόγου» ισότητας δημιουργεί και στα 2 φύλα ένα είδος «διπλού δεσμού», που οδηγεί σε σύγχυση, περισσότερο το ανδρικό -στα πλαίσια των ετεροφυλοφιλικών σχέσεων. Το «βασικό παράδοξο» στην ετεροφυλοφιλική συμπεριφορά προκύπτει από μια εσωτερική σύγκρουση μεταξύ παλιότερων πολιτισμικών επιδράσεων και της επίδρασης των ιδεωδών της ισότητας στη σύγχρονη δυτική κουλτούρα.
6) Όσον αφορά το θέμα της ισότητας, το πρόβλημα έγκειται στην «κατασκευή» του μη οικείου φύλου ως «Άλλου». Υπάρχουν αναπόφευκτα ανισότητες δύναμης και περίπλοκα «παιχνίδια» δύναμης.
7) Κλείνοντας, την έννοια του «Άλλου» και την υπερβολική ευρύτητα με την οποία η κοινωνία συνδέει το σχήμα του φύλου με κάθε πλευρά της ζωής σχολιάζει η Beauvoir, σημειώνοντας ότι "το μοναδικό όπλο της γυναίκας ειναι το φύλο της, μα αυτό το όπλο δε σημαίνει μονάχα τον αδιάκοπο πόλεμο, μα αποτελεί και όπλο κακού πολέμου δυσπιστίας -καθώς η γυναίκα γίνεται αντικείμενο λατρείας και αντικείμενο μίσους". Τέλος, η Bem ισχυρίζεται πως "η φεμινιστική επιταγή δεν είναι να γίνει το άτομο ανδρόγυνο αλλά η κοινωνία ασχηματική (ως προς το φύλο)".

buzz it!

4 σχόλια:

Madame de la Luna είπε...

"Διαχωρισμός -σε επίπεδο συνεννόησης εν προκειμένω- των δύο φύλων σε αντίπαλα στρατόπεδα δείχνει μάλλον στερεοτυπική σκέψη". Το περίμενα να το γράψεις αυτό και χαίρομαι που το έκανες. Εκεί για μένα βρίσκεται και η κατάληξη, αν θες, της συζήτησης, πέρα απ' τις επιστημονικές-κοινωνιολογικές θεωρήσεις που απλώς διανθίζουν την κουβέντα. Ωστόσο βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσα την ανάλυση που παραθέτεις και δεν την είχα καθόλου υπόψη μου. Νομίζω θα επιστρέψω ξανά να μελετήσω ακόμα κάποια πραγματάκια...

Ανέστης Μ. είπε...

madame de la luna,
απλά έτυχε να κάνω κάποια μελέτη πάνω στη συγκεκριμένη έρευνα για τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις πριν λίγους μήνες και σκέφτηκα να παραθέσω κάποια πράγματα.
Πάντως οφείλαμε να ξεκαθαρίσουμε λίγο το τοπίο κ νομίζω ότι έτσι έγινε,ακόμα και με αυτή τη φράση που επισημαίνεις. Τα υπόλοιπα δεν ήταν αναγκαία αλλά χαίρομαι που τα βρήκες ενδιαφέροντα.Καλό σου βράδυ.

Spyros Vlahos είπε...

Επιστρέφω για να το διαβάσω, τώρα δεν μπορώ, είμαι στο σχολείο

Λακων είπε...

Πάντα ενδιαφέρουσες οι κοινωνιολογικές προσσεγγίσεις.
Δεν είναι και το δυνατό μου σημείο αφού αποσπασματικά έχω διαβάσει Έριχ Φρομ.
Στο παραπάνω ζήτημα ειλικρινά δεν μπορώ να απαντήσω.
Κάποτε θεωρούσα πως διαχωρισμός σε στρατόπεδα δεν πρέπει να γίνεται αλλά να θεωρούμε τα δύο φύλα ώς την ολότητα άνθρωπος.
Ίσως η κατανόηση τέτοιων θεμάτων να γίνεται ευκολότερη με μύθους-παραβολές τύπου "Ανδρόγυνο" του Πλάτωνα.

 
GreekBloggers.com